Het kabinet werkt aan een plan om de arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) verplicht te maken voor zzp’ers en ondernemers. Het kabinet wil met deze verplichte AOV-regeling de sociale bescherming voor zzp’ers en ondernemers versterken, waardoor zij beter beschermd zijn tegen de financiële risico’s van arbeidsongeschiktheid. Op deze manier moeten zzp’ers en ondernemers niet in de financiële problemen komen als ze door ziekte of letsel niet kunnen werken. Dit plan verandert een aantal zaken. Het is nog in de maak en zal waarschijnlijk in 2024 voorgelegd worden aan de Tweede Kamer, dus we moeten nog even geduld hebben voordat het voorstel definitief is. Hieronder wordt uiteengezet wat we al weten.
Waarom is ervoor gekozen om de AOV verplicht te stellen?
Er zijn een paar redenen waarom het kabinet ervoor heeft gekozen om een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen in te voeren:
1. Financieel vangnet: een belangrijke reden is het bieden van een financieel vangnet voor zelfstandigen die arbeidsongeschikt raken. Arbeidsongeschiktheid kan iedereen overkomen, en de financiële gevolgen kunnen ingrijpend zijn, zeker als je geen werknemer bent met een vast salaris.
2. Risico’s niet afwentelen op de gemeenschap: wanneer zelfstandigen niet verzekerd zijn en arbeidsongeschikt raken, kunnen ze in de bijstand terechtkomen. Dit wordt gefinancierd met publieke middelen, wat betekent dat de maatschappij als geheel de kosten draagt. Door zelfstandigen te verplichten zich te verzekeren, wordt dit risico op de gemeenschap verminderd.
3. Gelijkere behandeling van zelfstandigen en werknemers: door de invoering van de verplichte AOV probeert de overheid de sociale bescherming van zelfstandigen en werknemers gelijker te maken. Dit betekent dat de keuze tussen werken als zelfstandige of als werknemer minder bepaald wordt door de kosten die verbonden zijn aan de juridische vorm (bijvoorbeeld belastingen en verzekeringen), en meer door de aard van het werk zelf.
Deze verplichte verzekering is nog in de ontwikkelingsfase. De overheid probeert de balans te vinden tussen het bieden van voldoende bescherming aan zelfstandigen en het betaalbaar en haalbaar houden van de verzekering. Zo wordt er bijvoorbeeld nog gekeken naar de mogelijkheid voor zelfstandigen om te kiezen voor een privéverzekering in plaats van de verplichte verzekering, mits de privéverzekering minstens dezelfde dekking biedt.
Wat houdt een verplichte AOV in voor zzp’ers en ondernemers?
Financieel vangnet: de voorgestelde verplichte AOV zal dienen als een financieel vangnet voor zelfstandigen die arbeidsongeschikt raken. Dat betekent dat als je als zzp’er of ondernemer ziek wordt en niet kunt werken, je inkomensondersteuning krijgt.
Dekking: de standaard dekking van deze verplichte AOV is 70% van het laatstverdiende inkomen tot aan een bepaalde grens. Dit is maximaal 100% van het wettelijk minimumloon (WML).
Premie: de kosten voor deze verzekering (de premie) zal naar verwachting rond de 7,5% tot 8% van je inkomen liggen, met een maximum premiegrondslag.
Uitzonderingen: er zijn enkele uitzonderingen op wie onder deze verplichting vallen. De verplichting geldt bijvoorbeeld niet voor directeur-grootaandeelhouders die niet al verzekerd zijn voor de werknemersregelingen, en er zal ook een uitzondering zijn voor gemoedsbezwaarden (mensen die op principiële of religieuze gronden geen verzekeringen afsluiten).
Overgangsregeling: er zal een overgangsregeling zijn voor mensen die al een private AOV hebben afgesloten. Die verzekeringen worden gerespecteerd.
Wachttijd: er is een wachttijd van een jaar. Dat betekent dat je als zelfstandige een jaar ziekte moet overbruggen, voordat deze verzekering tot uitkering komt. Er kan een kortere wachttijd worden verkregen op de private markt als de verzekeraar de zelfstandige toelaat tot de private verzekering.
Al met al is het idee om de risico’s van het zelfstandig ondernemerschap wat te verzachten en om te zorgen dat iedereen een bepaalde mate van bescherming heeft tegen de financiële gevolgen van ziekte of een ongeval.
Voor wie geldt de verplichte AOV?
De voorgestelde verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) geldt in principe voor alle zelfstandigen, waaronder de zogenaamde “IB-ondernemers” (Inkomstenbelasting-ondernemers), zowel met als zonder personeel. Meewerkende echtgenoten worden ook onder de verzekerden gerekend.
In deze context, zijn IB-ondernemers mensen die een eigen bedrijf hebben, of mensen die als freelancer werken. Meewerkende echtgenoten zijn mensen die meehelpen in het bedrijf van hun partner, maar formeel geen werknemer zijn.
Er zijn echter enkele uitzonderingen op deze verplichting. De eerste groep die is uitgezonderd, zijn de zogenaamde “gemoedsbezwaarden”. Dit zijn mensen die vanuit hun geloofsovertuiging geen verzekeringen afsluiten.
Een andere uitzondering wordt gemaakt voor directeuren-grootaandeelhouders (DGA’s) die niet al verzekerd zijn voor de werknemersregelingen. Deze mensen vallen niet onder de verplichte AOV. Hetzelfde geldt voor mensen die resultaat uit overige werkzaamheden ontvangen, ook wel bekend als ‘resultaatgenieters’.
Ook is er een overgangsregeling voor mensen die al een private verzekering hebben afgesloten om het arbeidsongeschiktheidsrisico langdurig te verzekeren. Hun bestaande verzekeringen worden gerespecteerd onder de nieuwe regels.
Er wordt ook onderzocht of een zogenaamde ‘opt-out’ mogelijk is, waarbij zelfstandigen ervoor kunnen kiezen om een private verzekering af te sluiten met ten minste dezelfde dekking en premie als in de publieke verzekering.
Wat is de hoogte van de premie van de verplichte AOV?
De premie voor deze verzekering zal naar verwachting tussen de 7,5% en 8% van het inkomen zijn, maar dit is tot een bepaalde grens. Deze grens, ook wel de maximale premiegrondslag genoemd, is het maximumbedrag waarover de premie wordt berekend. Helaas is dit bedrag nog niet exact gespecificeerd door het kabinet.
Het is wel belangrijk om te weten dat deze percentages indicatief zijn. Dat betekent dat het uiteindelijke percentage nog kan veranderen, afhankelijk van de definitieve vormgeving van de verzekering en mogelijk andere factoren.
Tot slot is het ook goed om te weten dat de premies voor deze verzekering fiscaal aftrekbaar zullen zijn. Dit betekent dat je deze kosten mag aftrekken van je belastbaar inkomen, waardoor je uiteindelijk minder belasting hoeft te betalen (het werk dus zoals de hypotheekrenteaftrek).
Bij wie kun je terecht als je arbeidsongeschikt raakt?
Als de nieuwe regels omtrent de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen volledig van kracht zijn, en je als zelfstandige arbeidsongeschikt wordt, dan zal het proces voor het aanvragen van een uitkering via deze verzekering waarschijnlijk als volgt verlopen:
Melding van arbeidsongeschiktheid: het begint allemaal met het melden van je arbeidsongeschiktheid. Dit zou je waarschijnlijk moeten doen bij het uitvoeringsorgaan van de verzekering, dat het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) lijkt te zijn. Dit is het Nederlandse overheidsinstituut dat verantwoordelijk is voor het uitvoeren van werknemersverzekeringen.
Beoordeling: vervolgens zal er een beoordeling plaatsvinden van je arbeidsongeschiktheid. Dit proces kan bestaan uit het indienen van documentatie van je arts, het ondergaan van een medisch onderzoek, en mogelijk ook het overleggen van andere relevante informatie.
Beslissing: op basis van deze beoordeling zal het UWV een beslissing nemen over je aanvraag. Als je aanvraag wordt goedgekeurd, zal je beginnen met het ontvangen van uitkeringen op basis van de voorwaarden van de verzekering.
De exacte procedures en voorwaarden kunnen variëren afhankelijk van de definitieve vormgeving van de wet en de uitvoeringsregels.
Wat is de dekking van de verplichte AOV?
Het voorstel heeft een aantal specifieke kenmerken:
Standaard dekking: in de basis zorgt de verplichte AOV voor een uitkering van 70% van het laatstverdiende inkomen tot aan de grens van 143% van het wettelijk minimumloon (WML). Maar er zit een plafond aan: de uitkering is maximaal 100% van het WML. Dus zelfs als je vóór je ziekte veel meer verdiende, zal de uitkering die je krijgt niet hoger zijn dan het WML.
Wachttijd: er is een wachttijd van een jaar voordat de uitkering ingaat. Dit betekent dat je als zelfstandige een jaar lang zelf je inkomen moet regelen als je ziek wordt, voordat de verzekering begint uit te betalen.
Opt-out: er is ook een optie om uit de publieke verzekering te stappen (de zogenaamde “opt-out”), maar alleen als je een private verzekering afsluit die minstens dezelfde dekking en premie biedt als de publieke verzekering.
Het belangrijkste idee achter de verplichte AOV is dat alle zelfstandigen een soort basisbescherming hebben. Het is niet de bedoeling om je volledige inkomen te vervangen, maar om te zorgen dat je rond kunt komen als je niet kunt werken.
Is er een eigen risico?
Het kabinet vermeld niet expliciet of er een eigen risico is bij deze voorgestelde verplichte AOV. Het eigen risico is het bedrag dat je zelf moet betalen voordat de verzekering de kosten vergoedt. Wat wel wordt genoemd, is het concept van een “wachttijd” van een jaar. Dit betekent dat als een zelfstandige arbeidsongeschikt wordt, je een jaar moet wachten voordat je uitkeringen van de verzekering ontvangt. Dit zou op een soort ‘eigen risico’ kunnen lijken, omdat de zelfstandige gedurende deze periode zelf de kosten moet dragen voordat de verzekering dekking biedt.
In veel AOV’s kunnen de verzekerden de lengte van deze wachttijd (of “eigen risicoperiode”) aanpassen. Een langere wachttijd resulteert doorgaans in lagere premies, omdat de verzekeraar minder risico loopt om snel uitkeringen te moeten doen.
Tot wanneer loopt de verplichte AOV?
Het kabinet vermeld niet specifiek tot welke leeftijd de voorgestelde verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen in Nederland loopt.
In de huidige praktijk loopt een arbeidsongeschiktheidsverzekering vaak door tot de AOW-leeftijd. Dit is de leeftijd waarop men in Nederland recht heeft op het ouderdomspensioen van de overheid. De AOW-leeftijd kan variëren afhankelijk van je geboortejaar, maar is momenteel ergens in de buurt van 67 jaar.
Over de auteur: Farshad Bashir combineert zijn passie voor ondernemerschap met belastingadvies bij Taksgemak om bedrijven en individuen te helpen met de complexe wereld van belastingregels. Hij maakt het ingewikkelde simpel en zorgt ervoor dat zijn klanten op koers blijven. Voordat hij zich in de advieswereld stortte, was hij als Tweede Kamerlid betrokken bij het vormen van beleid en wetgeving. Deze combinatie van politieke ervaring en belastingkennis maakt hem een uitstekende partner voor iedereen.
